Thuốc kháng histamin là gì và cách sử dụng hợp lý?

Histamin là gì?

Theo các bác sĩ, giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho hay, Histamin đóng vai trò quan trọng như một chất trung gian trong phản ứng dị ứng, tác động chủ yếu thông qua thụ thể histamin H1 (có mặt trong nhiều loại tế bào như cơ trơn hô hấp, mạch máu, và các bạch cầu) và thụ thể H2 (được tìm thấy trong tế bào thành dạ dày). Khi các tác nhân dị ứng xâm nhập cơ thể, histamin được giải phóng và tác động lên thụ thể H1, gây ra các phản ứng dị ứng như phù nề, viêm, ngứa, phát ban, và co thắt khí quản. Ngược lại, khi tác động lên thụ thể H2, histamin gây tăng tiết acid dịch vị, và nếu mức tiết acid quá cao, có thể dẫn đến viêm loét dạ dày. Điều này làm nổi bật vai trò quan trọng của histamin trong gây ra các biểu hiện dị ứng và tác động đa chiều của nó trên cơ thể.

Các loại thuốc kháng histamin

Các thuốc kháng histamin chống lại histamin tại thụ thể tương ứng, được chia thành hai loại: H1 chống dị ứng và H2 giảm tiết acid dạ dày. Trong điều trị dị ứng, thuốc kháng histamin H1 là lựa chọn an toàn, trong khi H2 được sử dụng để giảm tiết acid và điều trị viêm loét dạ dày.

Thuốc kháng histamin H1

Có nhiều loại thuốc kháng histamin H1 trên thị trường, chia thành hai nhóm chính là thế hệ 1 và thế hệ 2.

Thuốc kháng histamin H1 thế hệ 1: Bao gồm các loại như promethazin, clorpheniramin, diphenhydramin, hydroxyzin… Đây là các loại kháng histamin truyền thống, phát triển từ những năm 1930. Vì có khả năng xâm nhập vào não, thuốc thế hệ 1 thường gây buồn ngủ. Thời gian tác dụng ngắn đòi hỏi việc sử dụng nhiều lần trong ngày.

Thuốc kháng histamin H1 thế hệ 2: Bao gồm loratadin, cetirizin, fexofenadin… Thuốc thế hệ 2 ít gây buồn ngủ hơn so với thế hệ 1 và được sử dụng phổ biến hơn trong điều trị, có hiệu quả ít tác dụng phụ.

Thuốc kháng histamin H2

Thuốc kháng histamin H2 như cimetidin, famotidin, ranitidin thường được sử dụng để điều trị các vấn đề như loét dạ dày – tá tràng và trào ngược dạ dày – thực quản. Các tác dụng phụ có thể xuất hiện như tiêu chảy, đau đầu, chóng mặt, nhưng thường xuyên là hiếm và thuốc được coi là an toàn cho phần lớn người dùng.

Sử dụng thuốc kháng histamin H1 như thế nào?

Theo các giảng viên Trường Cao đẳng Dược Hà Nội cho hay, Các thuốc kháng histamin H1 được sử dụng trong điều trị cả phản ứng dị ứng cấp và mạn tính, giảm các triệu chứng như sổ mũi, nổi ban đỏ, mẩn ngứa, mề đay, và viêm da dị ứng. Tuy nhiên, chúng chỉ giảm triệu chứng mà không ảnh hưởng đến nguyên nhân gốc của bệnh, vì vậy việc xác định và tránh các tác nhân gây dị ứng là quan trọng để điều trị dứt điểm.

Trong trường hợp bệnh nhân gặp dị ứng nặng, khi histamin được giải phóng ồ ạt, chỉ sử dụng thuốc kháng histamin H1 không đủ, cần đưa người bệnh đến cấp cứu ngay lập tức để được cứu chữa thích hợp.

Ngoài ra, một số thuốc kháng histamin H1 thế hệ 1 cũng được sử dụng để chống say tàu xe, do có tác dụng gây ngủ, an thần nhẹ, giúp giảm nhẹ tình trạng rối loạn tiền đình, chóng mặt, và buồn nôn.

Điều cần lưu ý khi sử dụng thuốc kháng histamin H1

Thuốc kháng histamin H1 thế hệ 1 có thể gây tác dụng phụ trên hệ thần kinh trung ương, như buồn ngủ, mất tập trung, chóng mặt, do đó, không nên sử dụng khi thực hiện các hoạt động như lái xe, làm việc trên độ cao, vận hành máy móc, hoặc các công việc đòi hỏi sự tỉnh táo. Các thuốc thế hệ 1 cũng có thể gây các tác dụng phụ khác như khô môi, táo bón, nhịp tim nhanh, và bí tiểu khi sử dụng lâu dài. Ngược lại, thuốc kháng histamin H1 thế hệ 2 ít gây ra các tác dụng phụ trên hệ thần kinh trung ương so với thuốc thế hệ 1.

Tóm lại, thuốc kháng histamin H1 là phương pháp hiệu quả trong giảm triệu chứng dị ứng như ngứa ngáy và chảy mũi. Chúng đóng vai trò quan trọng trong điều trị các bệnh như viêm mũi dị ứng, viêm kết mạc dị ứng, và mày đay. Với lịch sử lâu dài và độ an toàn đã được chứng minh qua nhiều năm, các loại thuốc kháng histamin là lựa chọn phổ biến và hiệu quả trong điều trị, được sử dụng rộng rãi mà không yêu cầu đơn thuốc.