VITAMIN B9 (FOLATE) – DƯỠNG CHẤT THIẾT YẾU CHO SỨC KHỎE VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT KHI BỔ SUNG
Bai viet lien quan
Vitamin B9, còn gọi là folate (dạng tự nhiên trong thực phẩm) hay acid folic (dạng tổng hợp trong thuốc, thực phẩm bổ sung), là một trong những vitamin tan trong nước thuộc nhóm vitamin B. Đây là dưỡng chất quan trọng tham gia vào nhiều quá trình sinh học sống còn của cơ thể.
- Những điều cần biết về bệnh sỏi thận
- Hở hàm ếch: Các vị trí thường gặp ở trẻ và cách điều trị
- Thận ứ nước: Nguyên nhân, hướng điều trị và những điều cần lưu ý
Theo các bác sĩ, giảng viên tại Cao đẳng Dược TPHCM cho hay, Folate đóng vai trò đặc biệt trong việc hình thành tế bào mới, tổng hợp DNA và RNA, cũng như chuyển hóa protein. Cơ thể con người không tự tổng hợp được vitamin B9 mà cần được cung cấp qua thực phẩm hoặc viên uống bổ sung.
1. Vai trò quan trọng của Vitamin B9 đối với sức khỏe
Vitamin B9 tham gia vào nhiều chức năng sinh lý quan trọng như:
1.1. Tham gia vào quá trình tạo máu
Folate giúp tủy xương sản xuất hồng cầu khỏe mạnh, ngăn ngừa tình trạng thiếu máu hồng cầu to.
1.2. Đóng vai trò quan trọng trong thai kỳ
Vitamin B9 cần thiết cho sự phát triển bình thường của thai nhi, đặc biệt là hình thành và đóng ống thần kinh trong 4 tuần đầu thai kỳ. Việc thiếu hụt folate làm tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh, dị tật tim mạch và thai nhẹ cân.
1.3. Hỗ trợ tổng hợp DNA, RNA và protein
Giúp cơ thể sản sinh tế bào mới, đặc biệt quan trọng ở trẻ em đang phát triển nhanh hoặc người có nhu cầu tái tạo tế bào mạnh.
1.4. Tốt cho sức khỏe tim mạch
Vitamin B9 góp phần chuyển hóa homocysteine – một acid amin nếu tích tụ nhiều có thể gây xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch.
1.5. Hỗ trợ hệ thần kinh
Thiếu folate kéo dài có thể gây tổn thương hệ thần kinh, ảnh hưởng trí nhớ và tâm trạng.
2. Nguyên nhân và đối tượng dễ thiếu hụt Vitamin B9
2.1. Nguyên nhân thiếu hụt
- Chế độ ăn nghèo folate
- Nghiện rượu, hút thuốc lá
- Rối loạn tiêu hóa, kém hấp thu (bệnh Crohn, celiac, cắt dạ dày)
- Phụ nữ mang thai nhu cầu tăng cao
- Dùng thuốc gây cản trở hấp thu folate (methotrexate, sulfasalazine)
2.2. Đối tượng dễ bị thiếu folate
- Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú
- Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ đang tăng trưởng nhanh
- Người lớn tuổi
- Người có bệnh lý mạn tính hoặc tiêu hóa kém
- Người ăn chay trường hoặc chế độ ăn kiêng khắt khe
- Người nghiện rượu
3. Biểu hiện khi thiếu hụt Vitamin B9
3.1. Triệu chứng toàn thân
- Da xanh, nhợt nhạt
- Mệt mỏi, kiệt sức
- Khó thở, tim đập nhanh
- Hoa mắt, chóng mặt
3.2. Triệu chứng tại niêm mạc
- Loét miệng, nhiệt miệng tái phát
- Viêm lưỡi đỏ, đau rát
- Rối loạn tiêu hóa, chán ăn, buồn nôn
3.3. Triệu chứng thần kinh
- Giảm trí nhớ, khó tập trung
- Cáu gắt, thay đổi tâm trạng
- Tê bì tay chân (khi thiếu lâu dài)
3.4. Ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai và thai nhi
- Tăng nguy cơ sảy thai
- Dị tật ống thần kinh, vô não, nứt đốt sống
- Thai nhẹ cân, chậm phát triển
- Dị tật tim mạch, hệ thần kinh
4. Thừa Vitamin B9 có nguy hiểm không?
Theo các giảng viên Trường Cao đẳng Dược Hà Nội, Folate tan trong nước nên ít gây ngộ độc khi lấy từ thực phẩm. Tuy nhiên, bổ sung acid folic liều cao (>1000 mcg/ngày) kéo dài mà không có chỉ định có thể gây ra:
- Che lấp triệu chứng thiếu Vitamin B12
- Tăng nguy cơ tổn thương thần kinh do thiếu B12
- Nguy cơ ung thư đại trực tràng hoặc ung thư tuyến tiền liệt (đang được nghiên cứu)
→ Vì vậy, tuyệt đối không tự ý dùng liều cao mà cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
5. Cách bổ sung Vitamin B9 an toàn và hiệu quả
5.1. Qua chế độ ăn uống hàng ngày
Nguồn thực phẩm giàu folate nên có trong khẩu phần ăn:
- Rau xanh đậm (cải bó xôi, bông cải xanh, rau bina)
- Đậu đỗ, đậu lăng
- Trái cây (cam, bơ, chuối, dâu tây)
- Gan động vật (gan bò, gan gà)
- Trứng, ngũ cốc nguyên hạt, sữa bổ sung acid folic
5.2. Qua viên uống bổ sung
Những đối tượng cần cân nhắc bổ sung:
- Phụ nữ chuẩn bị mang thai: 400 mcg/ngày trước khi có thai 1 tháng
- Phụ nữ mang thai: 400-600 mcg/ngày
- Người thiếu máu do thiếu folate
- Người có bệnh lý kém hấp thu hoặc chế độ ăn kém
→ Lưu ý:
- Không bổ sung acid folic liều cao kéo dài
- Kết hợp vitamin B12 nếu dùng folate liều cao
- Tuân thủ đúng liều, đúng thời điểm theo chỉ định bác sĩ
Kết luận
Vitamin B9 (Folate) là vi chất dinh dưỡng không thể thiếu giúp duy trì sức khỏe tổng thể, hỗ trợ hệ thần kinh, tạo máu và đặc biệt quan trọng trong thai kỳ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu thiếu hụt, duy trì chế độ ăn giàu folate và bổ sung đúng cách sẽ giúp phòng ngừa được nhiều bệnh lý nguy hiểm, bảo vệ sức khỏe bản thân và thế hệ sau.